Türkiye, coğrafi yapısı gereği deprem kuşağında yer alıyor ve şehir altyapısında kullanılan her ürünün dayanıklılığı kritik önem taşıyor. Aydınlatma direkleri de bu yapının en görünür ve hayati parçalarından biri. Peki deprem ve zor iklim koşullarına karşı dayanıklı bir aydınlatma direği nasıl üretilir?
İşte mühendislik prensipleri, standartlar ve güçlü istatistiklerle detaylı bir rehber.
1. Deprem Riskinin Aydınlatma Direklerine Etkisi
Türkiye’de nüfusun %70’ten fazlası aktif deprem bölgelerinde yaşıyor (AFAD).
Şehirlerde kullanılan aydınlatma direklerinin büyük bölümü de bu bölgelerde konumlandığı için, üretim sürecinde sismik yüklere dayanım en önemli kriterlerden biri haline geliyor.
Bir aydınlatma direği, deprem sırasında:
-
Ani yatay ivmeler,
-
Titreşim,
-
Toprak kayması veya zemin yumuşaması
gibi yüklerle karşı karşıya kalır.
Bu nedenle doğru malzeme kalitesi, et kalınlığı ve temel hesaplamaları hayati önem taşır.
2. Yüksek Dayanım İçin Çelik Kalitesi Neden Önemlidir?
Dayanıklı direklerin temelinde yüksek karbon çelik kalitesi yer alır.
Türkiye’de en çok kullanılan kalite sınıfları:
-
S235JR
-
S275JR
-
S355JR / S355JO
Özellikle S355 kalite çelik, standart kalitelere göre %34 daha yüksek akma dayanımı sunar. Bu da deprem anında direğin “kopma” yerine “esneme” kapasitesini artırır.
➡️ Yüksek dayanım = Daha düşük hasar riski
3. Et Kalınlığı ve Direk Profili: Dayanıklılığın Çekirdeği
Et kalınlığı, bir direğin depremde göstereceği performansı doğrudan etkiler.
-
3 mm et kalınlığı → Ekonomik ama düşük yük dayanımı
-
4–5 mm et kalınlığı → Orta seviye dayanım
-
6 mm ve üzeri → Yüksek rüzgar + deprem yüklerine dayanıklı projelerde tercih edilir
Gerçek veriler:
Rüzgar, deprem ve yük hesaplamalarında kullanılan mühendislik verilerine göre et kalınlığı 1 mm artırıldığında direğin mukavemeti ortalama %12–18 arasında artar.
Bu nedenle Işın Daylight gibi üreticiler, özellikle riskli bölgelerde proje bazlı et kalınlığı belirler.
4. Galvaniz Kaplama: Zor İklim Koşullarında 25+ Yıl Ömür
Deprem doğrudan bir paslanma faktörü olmasa da, iklim koşulları ve korozyon direğin uzun vadeli dayanımını belirler.
Sıcak daldırma galvanizde:
-
Ortalama kaplama: 70–100 µm
-
Yüksek korozyonlu bölgeler (sahil, yüksek nem): 120 µm ve üzeri
İstatistik:
Uluslararası Galvaniz Birliği’ne göre, sıcak daldırma galvaniz uygulanan çelik yüzeyler 25 – 50 yıl arasında korozyona karşı dayanım gösteriyor.
Bu, deprem sonrası altyapı hizmetlerinin kesintiye uğramaması için kritik bir avantaj.
5. Rüzgar Yükü Hesaplamaları: Direğin Görünmez Düşmanı
Türkiye’de bazı bölgelerde rüzgar hızları 120 km/saatin üzerine çıkabiliyor (MGM).
Rüzgar yükü, özellikle fırtına ve kış dönemlerinde direklere deprem kadar güçlü yatay kuvvetler uyguluyor.
Bu nedenle üretimde:
-
TS EN 40 standartlarına uygun mühendislik hesaplamaları
-
Direğin yüksekliği
-
Armatür ağırlığı
-
Rüzgar bölgesi sınıflandırması
dikkate alınır.
Örnek:
10 metre bir direk, 120 km/s rüzgarda üst kısmında 70–120 kg arasında ek yük taşır.
Bu nedenle özellikle yüksek direklerde S355 çelik ve fazla et kalınlığı tercih edilir.
6. Taban Plakası ve Ankraj Tasarımı: Depreme En Çok Dayanan Nokta
Depreme dayanıklı direk üretiminde en kritik bölüm taban – zemin birleşimidir.
Özellikle:
-
Taban plakasının kalınlığı
-
Ankraj çapı
-
Ankraj boyu
-
Konik gövde ile taban arasındaki kaynak dayanımı
doğrudan direğin stabilitesini belirler.
İstatistik:
Mühendislik testlerine göre, doğru ankraj tasarımı yapılmış bir direk, deprem sırasında taşıdığı yükün %60’ından fazlasını zemine doğru aktararak yıkılma riskini önemli ölçüde azaltır.
7. Üretim Sonrası Testler: Dayanıklılık Sertifikalarının Temeli
Depreme ve zor iklimlere dayanıklı direkler üretildikten sonra şu testlerden geçer:
-
Rüzgar ve yük simülasyonları
-
Kaynak dayanım testleri
-
Korozyon testleri (tuz püskürtme testi)
-
Titreşim ve rezonans analizleri
Bu testler uluslararası standartlara göre yapılır ve sonuç raporları proje tesliminde sunulur.
Sonuç: Güvenli Şehirler İçin Doğru Direk Üretimi Hayati Önem Taşıyor
Deprem ve zorlu iklim koşullarına dayanıklı bir aydınlatma direği;
doğru çelik kalitesi, yeterli et kalınlığı, güçlü galvaniz kaplama ve mühendislik hesapları ile üretilir.
Işın Daylight olarak, projelerinizin bulunduğu bölgedeki deprem riskini, rüzgar yükünü ve kullanım amacını analiz ederek size en uygun, uzun ömürlü ve dayanıklı direk modellerini sunuyoruz.
